Tuổi dậy thì bị nổi mụn vốn đã là vấn đề từ muôn thuở nhưng không phải ai cũng có thể nhẹ nhàng đi qua “mùa trứng cá”. Hãy trang bị những kiến thức cần thiết để chủ động đón nhận và giải quyết những phiền phức mụn tuổi dậy thì.

Các yếu tố làm tăng thêm mụn tuổi dậy thì
Xuất phát từ sự gia tăng lượng hormon giới tính, tuổi dậy thì là bước chuyển tiếp quan trọng với rất nhiều thay đổi về tâm sinh lý. Gắn liền với quá trình này, những nốt mụn cũng nhanh chóng xuất hiện đâu đó trên khuôn mặt, lưng, ngực hay hai bên cánh tay.
Bởi nguyên nhân gây mụn trứng cá tuổi dậy thì là hormon, nó giống như một tác dụng không mong muốn đi kèm với sự lớn lên của cơ thể. Vì vậy, mụn dậy thì ở nam và cả nữ đều không thể né tránh nhưng lại biểu hiện không ai giống ai. Câu trả lời nằm ở những yếu tố tác động làm gia tăng thêm tình trạng mụn mà có thể bạn chưa tìm hiểu hết.
Vệ sinh da không đủ khiến da nổi nhiều mụn hơn ở độ tuổi dậy thì
Hormon giới tính kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ ở độ tuổi dậy thì khiến da thường xuyên ở trạng thái bóng nhờn. Lớp dầu thừa tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, bụi bẩn cũng dễ dàng bám trên da hơn. Do đó, nhu cầu vệ sinh da trong giai đoạn dậy thì sẽ có đòi hỏi cao hơn.

- Chỉ rửa mặt/tắm với nước: Với những bạn có làn da nhiều dầu mụn, rửa mặt/tắm bằng nước đơn thuần không thể đáp ứng được nhu cầu làm sạch. Lượng dầu nhờn và cặn bẩn không bị rửa trôi sẽ tích tụ trong nang lông, hình thành nên nhân mụn.
- Không tẩy trang kĩ khi sử dụng mỹ phẩm: Kem chống nắng và các mỹ phẩm trang điểm da thường khó rửa trôi nên mụn tuổi dậy thì ở nữ rất có thể bắt nguồn từ nguyên nhân này.
- Thường xuyên rờ tay lên da cạy mụn: Đây là thói quen xấu rất phổ biến ở các bạn bị mụn tuổi dậy thì. Tay chúng ta chạm vào vô số thứ nên nó mang một lượng vi khuẩn khổng lồ không thể tưởng tượng nổi. Biết vậy tại sao bạn còn đem thêm nguồn lực về cho đám mụn viêm càn quấy?
- Nặn mụn không đảm bảo vệ sinh: Lấy nhân mụn được xem là cần thiết trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, hãy đảm bảo bạn đã vệ sinh da và dụng cụ nặn thật tốt, tránh cho làn da nhận thêm các tổn thương không cần thiết.
- Ít chú ý đến các vật dụng tiếp xúc với da: Khẩu trang, khăn mặt, khăn tắm, màn hình điện thoại, vỏ gối, ga trải giường, cọ/mút trang điểm… là những đầu mối dễ dàng cho vi khuẩn xâm nhập lên da. Bỏ quên việc vệ sinh chúng là một thiếu sót lớn mà bạn cần phải lưu tâm.
Sinh hoạt thường ngày ảnh hưởng đến da mụn tuổi dậy thì
Một số thói quen, sở thích sinh hoạt hàng ngày của bạn cũng có thể trở thành nguy cơ làm tình trạng mụn trở nên nặng hơn. Lưu ý và hạn chế chúng để ngăn ngừa da bị nổi nhiều mụn hơn nhé!.
- Ăn nhiều thức ăn nhanh, thức ăn nhiều giàu mỡ, đường tinh chế: Một số nghiên cứu đã chỉ ra sự dư thừa đường và dầu mỡ có mối liên hệ với các triệu chứng biểu hiện nặng hơn của của mụn.
- Căng thẳng, thức khuya: Hai “đặc sản” của mỗi đợt thi cử này hẳn đã khiến không ít bạn gặp các vấn đề khó chịu về da. Căng thẳng và thức khuya làm gia tăng sản xuất hormon cortisol, tăng tiết bã nhờn và làm sạm da.
- Uống không đủ nước: Cơ thể thiếu nước khiến da có xu hướng tiết nhiều dầu hơn bình thường.
- Tẩy da chết quá mức: Tẩy da chết giúp loại bỏ các nốt sừng ở cổ nang lông, giúp ngăn ngừa bít tắc, giảm hình thành nhân mụn. Tuy vậy, hàng rào da có thể bị suy yếu do việc tẩy da chết quá mạnh. Lúc này da rất dễ bị kích ứng và càng nổi nhiều mụn hơn.

Yếu tố di truyền và mụn
Yếu tố gen – di truyền gần như đóng vai trò quyết định trong việc biểu hiện tình trạng da dầu mụn. Gen bố mẹ với mức độ hoạt động mạnh mẽ của androgen có khả năng rất cao truyền lại đặc điểm này cho con. Do đó, những bạn được thừa hưởng yếu tố này sẽ thường gặp nhiều trục trặc về mụn tuổi dậy thì hơn.
Một số bệnh lý nội tiết làm tăng tình trạng mụn tuổi dậy thì
Một số bệnh lý nội tiết có mối liên hệ mật thiết với hoạt động của tuyến bã nhờn như: cushing, cường giáp trạng, bệnh buồng trứng đa nang,… Kết quả là là sự gia tăng các triệu chứng mụn tuổi dậy thì như da tăng tiết bã, nhờn bóng và dễ nổi mụn hơn.
Điều trị mụn trứng cá tuổi dậy thì đúng cách
Mụn trứng cá tuổi dậy thì hay mụn trứng cá nói chung đều được phân làm 2 nhóm chính là mụn không viêm và mụn viêm. Chúng xuất phát từ tình trạng bít tắc nang lông do tăng tiết bã nhờn và/ tăng sừng hóa cổ nang lông.
Nếu quá trình này chỉ đơn thuần dừng lại ở sự tích lũy bã nhờn, bụi bẩn và tế bào chết thì chính là mụn không viêm (đầu đen/đầu trắng). Sau đó, nếu vùng da bị bít tắc xảy ra tình trạng nhiễm khuẩn sẽ hình thành nốt mụn viêm, sưng đỏ, lên mủ, …

Trường hợp mụn vừa và nhẹ
Điều trị mụn tuổi dậy thì vừa và nhẹ thường bắt đầu từ việc thông thoáng lỗ chân lông bằng biện pháp tăng cường vệ sinh da. Bên cạnh đó, sử dụng các hoạt chất bạt sừng giúp hỗ trợ ngăn ngừa sự bít tắc nang lông hiệu quả hơn, ví dụ: BHA (acid salicylic,…), AHA (acid glycolic,…), resorcinol,…
Nếu tình trạng da nặng hơn (có tương đối nhiều nhiều mụn viêm đỏ), một số lựa chọn khác mà bạn có thể tham khảo đó là:
- Kháng sinh/diệt khuẩn dạng bôi: Các kháng sinh điều trị mụn thường được chỉ đinh là: Clindamycin, Erythromycin, Metronidazol. Bên cạnh đó, Benzoyl peroxide bôi da hiện rất được ưa chuộng bởi phổ tác dụng rộng mà ít nguy cơ gây kháng thuốc.
- Kiểm soát bã nhờn: Điển hình là các retinoids bôi (adapalen, tretinoin, …). Đây là các dẫn xuất của vitamin A, có tác dụng giảm tiết bã nhờn hiệu quả nhưng chống chỉ định cho phụ nữ có thai và cho con bú.
- Chống viêm: Nicotinamid (vitamin B3) dạng bôi cũng đang được sử dụng phổ biến với tác dụng chống viêm đầy hứa hẹn.

Trường hợp mụn nặng
Với tình trạng nặng, nhiều nốt mụn viêm, mụn bọc, mụn nang,… ngoài các liệu pháp bôi ngoài như đã trình bày ở trên, chỉ định sử dụng thuốc uống sẽ được bác sĩ cân nhắc chỉ định. Trong trường hợp này, bạn cần được thăm khám và nhận sự hướng dẫn từ các chuyên gia da liễu.
Điều trị mụn tuổi dậy thì không đúng gây ảnh hưởng lâu dài, bạn đã biết?
Sai lầm trong điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì có thể gây ra những di chứng đến tận sau này khi đến tuổi trưởng thành. Điều trị mụn trứng cá tuổi dậy thì trên căn cứ khoa học, tránh mắc phải các sai lầm để nhận được kết quả mong muốn.
Sản phẩm trị mụn cấp tốc, kém uy tín tổn thương da lâu dài
Tâm lý nóng vội mong muốn giải quyết mụn thật nhanh dễ đẩy các bạn tuổi teen tìm đến những sản phẩm trị mụn cấp tốc “nặng đô”. Bên cạnh đó, nhiều loại kem trộn, kem không nhãn mác chứa Corticoid kém uy tín cũng không ngừng được truyền tay nhau bởi sự thiếu hiểu biết.
Có lẽ bạn cũng đã biết Corticoid làm giảm các ổ/ nang mụn viêm nhanh và rất hiệu quả. Tuy nhiên, không phải tự nhiên mà chúng chỉ được dùng để kiểm soát mụn nặng và rất nặng. Sử dụng sai Corticoid gây ra nhiều tổn thương lâu dài cho da:
- Mỏng da, lộ mạch máu: Corticoid bào mỏng lớp sừng, ức chế tổng hợp collagen, ngăn tái sinh mô tế bào biểu bì và thay đổi chất nền liên kết của hạ bì. Kết cấu da trở nên lỏng lẻo, nhăn, mỏng, giãn da, da khó lành, có thể xuất hiện vết rạn, rỗ da.
- Rối loạn sắc tố da: Da trở nên không đều màu do Corticoid ức chế các tế bào hắc tố tổng hợp melanin (thường làm giảm sắc tố tại chỗ bôi).
- Ngứa, ửng đỏ, bùng phát mụn, nhất là vùng quanh miệng (Rosacea): Corticoid ức chế hàng rào miễn dịch của da ên khi rất dễ gây hiện tượng “da nghiện” sau khi ngừng bôi. Bên cạnh giảm thiểu các triệu chứng viêm rất nhạy, nó cũng mở ra nhiều cửa ngõ cho vi sinh vật (nấm, vi khuẩn, bọ Demodex…) tấn công.
- Suy tuyến thượng thận: Corticoid có cấu trúc tương tự hormon tuyến thượng thận với khả năng hấp thu tốt qua da. Do đó, bôi cho trẻ/ bôi diện rộng trong một thời gian dài có thể gây ra tác dụng phụ toàn thân: Phù, mệt mỏi, hạ đường huyết, yếu cơ, rối loạn tiêu hóa, …

Nặn mụn sai cách gây sẹo thâm, sẹo rỗ
Lấy nhân mụn được xem là một trong những cách điều trị hiệu quả. Việc nặn mụn phải đảm bảo hạn chế tối đa các tổn thương và nguy cơ viêm nhiễm. Dưới đây là một số sai lầm phổ biến mà bạn cần tránh khi nặn mụn:
- Không vệ sinh kĩ da và các dụng cụ lấy nhân mụn trước và sau khi nặn: Mở đường cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm.
- Nặn mụn khi đang viêm tấy, mưng mủ: Khó lấy được hết nhân mụn, tổn thương lan rộng thành các ổ viêm, nguy cơ sẹo rỗ cao.
- Không có kỹ thuật nặn: Không lấy được nhân mụn. Lực quá mạnh gây sẹo thâm do tổn thương da không cần thiết.
Làm sao để quá trình điều trị mụn tuổi dậy thì đạt hiệu quả tốt nhất?
Ngoài việc tuân thủ các liệu pháp điều trị phù hợp, để thu được kết quả mong muốn, bạn nên lưu tâm những điều sau:
- Đảm bảo độ ẩm của da bằng cách bổ sung đủ lượng nước theo nhu cầu của cơ thể. Bạn có thể sử dụng thêm các chế phẩm dưỡng ẩm phù hợp để tăng cường hàng rào bảo vệ da nhất là tại thời điểm khô hanh.
- Luyện tập thể thao đều đặn giúp tạo điều kiện loại bỏ cặn bẩn trong nang lông. Bạn nên chú ý vệ sinh da sạch sẽ sau khi luyện tập.
- Kiểm soát lượng thức ăn chiên xào nhiều dầu, các loại đồ ngọt. Hạn chế các chất kích thích như cafe, không hút thuốc lá.
- Thường xuyên vệ sinh màn hình điện thoại, giặt chăn, ga, gối,… cũng là một biện pháp phòng ngừa mụn tuổi dậy thì có cơ hội tác oai tác quái.
- Hạn chế trang điểm dày thường xuyên. Lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da phù hợp, đặc biệt lưu tâm quy trình làm sạch da cuối ngày để da được thông thoáng. Nên rửa mặt bằng nước ấm để tăng cường hiệu quả làm sạch.
- Tránh động tác thường xuyên rờ tay lên mặt cạy mụn. Đảm bảo vệ sinh da và khử trùng dụng cụ lấy nhân mụn trước khi tiến hành.

Hiểu và chăm sóc da đúng cách giúp kiểm soát mụn tuổi dậy thì hiệu quả hơn. Hãy trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để tự tin trải qua một giai đoạn dậy thì thật đẹp.